Mağazalarda İçkilərin Fərqli Rəf Ömrünün Arxasındakı Səbəblər

Mağazalarda içkilərin saxlama müddəti çox vaxt bir sıra amillərə görə dəyişir və onları aşağıdakı kimi təsnif etmək olar:

1. Müxtəlif emal üsulları:

İçki üçün istifadə edilən emal üsulu onun saxlama müddətinə əhəmiyyətli dərəcədə təsir göstərir.

• UHT(Ultra Yüksək Temperatur) Emal: UHT texnologiyası ilə işlənmiş içkilər qısa müddət ərzində son dərəcə yüksək temperatura (adətən 135°C-dən 150°C-dək) ​​qızdırılır, bakteriya və fermentləri effektiv şəkildə öldürür və beləliklə, saxlama müddətini uzadır. UHT ilə işlənmiş içkilər aylar və hətta bir ilə qədər davam edə bilər və adətən soyuducuya ehtiyac duymur. Bu üsul adətən süd, hazır qəhvə, südlü çay və buna bənzər içkilər üçün istifadə olunur.
• HTST (Yüksək Temperaturda Qısa Müddət) Emalı: HTST istifadə edərək işlənmiş içkilər daha aşağı temperatura (adətən təxminən 72°C) qızdırılır və qısa müddətə (15-30 saniyə) saxlanılır. Bu üsul bakteriyaları öldürməkdə təsirli olsa da, UHT qədər güclü deyil, buna görə də bu içkilərin saxlama müddəti daha qısa olur, adətən soyuducuda saxlanılır və cəmi bir neçə gündən həftəyə qədər davam edir. HTST adətən təzə süd və bəzi az turşulu içkilər üçün istifadə olunur.
• ESL (Genişləndirilmiş Raf Ömrü) Emalı: ESL emalı ənənəvi pasterizasiya və UHT arasında düşən istilik müalicəsi üsuludur. İçkilər bir neçə saniyədən bir neçə dəqiqəyə qədər 85°C ilə 100°C arasında olan temperaturda qızdırılır. Bu üsul ləzzət və qida maddələrini qoruyarkən əksər mikroorqanizmləri effektiv şəkildə öldürür, raf ömrünü bir neçə həftə və ya aya qədər uzadır və adətən soyuducuda saxlama tələb edir. ESL süd, içməyə hazır çaylar və meyvə içkiləri üçün geniş istifadə olunur.
• Soyuq press: Soyuq pres içkinin inqrediyentlərini istiliksiz çıxarmaq üsuludur, beləliklə qida maddələrini və ləzzətləri daha yaxşı qoruyur. Bununla belə, yüksək temperaturda pasterizasiya aparılmadığı üçün mikroorqanizmlər daha asan inkişaf edə bilər, ona görə də soyuq sıxılmış içkilərin çox qısa saxlama müddəti var, adətən bir neçə gündür və soyuducuda saxlanmalıdır. Soyuq presləmə adətən içməyə hazır şirələr və sağlamlıq içkiləri üçün istifadə olunur.
• Pasterizasiya: Bəzi içkilər daha uzun müddət ərzində mikroorqanizmləri öldürmək üçün aşağı temperaturda pasterizasiyadan (adətən 60°C ilə 85°C arasında) istifadə edir. Bu içkilər soyuq sıxılmış içkilərlə müqayisədə daha uzun raf ömrünə malikdir, lakin UHT ilə işlənmiş məhsullardan daha qısadır, adətən bir neçə həftədən aylara qədər davam edir. Pasteurizasiya tez-tez süd məhsulları və içkilər üçün istifadə olunur.

2. Doldurma üsulu:

Doldurma üsulu, xüsusilə istilik müalicəsindən sonra içkinin saxlama müddətinə və saxlama şəraitinə birbaşa təsir göstərir.

• İsti doldurma: İsti doldurma qabların yüksək temperatura qədər qızdırılan içkilərlə doldurulmasını, sonra isə dərhal möhürlənməsini nəzərdə tutur. Bu üsul havanın və xarici çirkləndiricilərin daxil olmasına mane olur, beləliklə, raf ömrünü uzadır. İsti doldurma ümumiyyətlə hazır süd, içkilər və şorbalar üçün istifadə olunur, çox vaxt UHT və ya ESL prosedurları ilə birlikdə.
• Soyuq Doldurma: Soyuq doldurma qabların soyudulmuş içkilərlə doldurulmasını və möhkəm möhürlənməsini təmin edir. Bu üsul adətən steril mühit tələb edir və soyuq sıxılmış şirələr kimi istilik müalicəsinə məruz qalmayan içkilər üçün istifadə olunur. Bu içkilər istiliklə sterilizasiya olunmadığı üçün soyuducuda saxlanmalı və daha qısa saxlama müddəti olmalıdır.
• Aseptik doldurma: Aseptik doldurma, konteynerin içərisində hər hansı mikroorqanizmi aradan qaldırmaq üçün tez-tez steril hava və ya mayelərdən istifadə edərək, steril mühitdə qabların doldurulmasına aiddir. Aseptik doldurma adətən UHT və ya ESL emalı ilə birləşdirilir və içkilərin otaq temperaturunda uzun müddət saxlanmasına imkan verir. Bu üsul adətən hazır süd, meyvə şirələri və oxşar içkilər üçün istifadə olunur.
• Vakuum Doldurma: Vakuum doldurulması konteynerin doldurulmasını və içəriyə havanın daxil olmasının qarşısını almaq üçün vakuum yaratmağı nəzərdə tutur. Hava ilə təması azaltmaqla məhsulun saxlama müddəti uzadır. Bu üsul, bəzi maye qidalar kimi yüksək temperaturla müalicə edilmədən daha uzun raf ömrü tələb edən məhsullar üçün istifadə olunur.

3. Qablaşdırma üsulu:

İçkinin qablaşdırılma üsulu da onun saxlanma müddətinə təsir göstərir.

• Möhürlənmiş Qablaşdırma: Möhürlənmiş qablaşdırma (məsələn, alüminium folqa və ya kompozit plyonka) havanın, işığın və nəmin konteynerə daxil olmasının qarşısını alır, mikrobların böyüməsini azaldır və beləliklə, saxlama müddətini uzadır. UHT ilə işlənmiş içkilər tez-tez möhürlənmiş qablaşdırmadan istifadə edir ki, bu da məhsulları aylarla təzə saxlaya bilir.
• Şüşə və ya plastik şüşə qablaşdırma: Qablaşdırma düzgün bağlanmadıqda, içki hava və xarici bakteriyalarla təmasda ola bilər, bu da onun saxlama müddətini qısaldır.
• Soyuducu üçün Şüşə İçkilər: Bəzi içkilər qablaşdırıldıqdan sonra belə soyuducuya ehtiyac duyur. Bu içkilər tam möhürlənmiş qablaşdırmaya malik olmaya və ya intensiv istilik müalicəsinə məruz qalmaya bilər ki, bu da saxlama müddətinin qısalması ilə nəticələnir.

4. Əlavələr və konservantlar:

Bir çox içki məhsulları raf ömrünü uzatmaq üçün konservantlardan və ya əlavələrdən istifadə edir.

• Konservantlar: Kalium sorbat və natrium benzoat kimi maddələr mikroorqanizmlərin böyüməsini maneə törədir və bununla da içkinin saxlama müddətini uzadır.
• Antioksidantlar: C vitamini və E vitamini kimi maddələr içkinin tərkibindəki qida maddələrinin oksidləşməsinin qarşısını alır, ləzzət və rəng sabitliyini qoruyur.
• Əlavə konservantlar yoxdur: Bəzi içki məhsulları "konservantsız" və ya "təbii" olduğunu iddia edir, yəni heç bir konservant əlavə olunmur və onların saxlama müddəti daha qısa olur.

5. İçkinin tərkibi:

İçkinin tərkibindəki maddələr onun nə qədər tez xarab olduğunu müəyyən edir.

• Təmiz Süd və Süd Məhsulları: Təmiz süd və digər süd məhsulları (məsələn, qatıq və süd kokteylləri) daha çox protein və laktoza ehtiva edir ki, bu da onları bakteriya böyüməsinə daha həssas edir. Raf ömrünü uzatmaq üçün adətən effektiv istilik müalicəsi tələb olunur.
• Meyvə İçkiləri və Çayları: Tərkibində meyvə şirələri, şəkərlər, ləzzətlər və ya rənglər olan içkilərin müxtəlif qorunma ehtiyacları ola bilər və istifadə olunan xüsusi inqrediyentlərdən asılı olaraq saxlama müddətinə təsir göstərə bilər.

6. Saxlama və Nəqliyyat Şərtləri:

İçkinin necə saxlanması və daşınması onun saxlanma müddətinə əhəmiyyətli dərəcədə təsir edə bilər.

• Soyuducu və Otaq Temperaturunda Saxlama: Bakteriyaların böyüməsi və xarab olmasının qarşısını almaq üçün bəzi içkiləri soyuducuda saxlamaq lazımdır. Bu içkilər adətən “soyuducu tələb edir” və ya “satın alındıqdan sonra soyuducuda saxlanılır” kimi etiketlənir. UHT ilə işlənmiş içkilər adətən otaq temperaturunda uzun müddət saxlanıla bilər.
• Nəqliyyat şərtləri: Əgər içkilər daşınma zamanı yüksək temperatura məruz qalırsa, onların saxlama müddəti qısala bilər, çünki temperaturun düzgün tənzimlənməməsi xarab olmağı sürətləndirə bilər.

7. Məhsulun hazırlanması və emalı:

İçkinin hazırlanması və emalı da onun saxlama müddətinə təsir göstərir.

• Tək Tərkibli İçkilər Qarışıq İçkilərə qarşı: Tək tərkibli içkilər (məsələn, təmiz süd) daha çox təbii komponentlərdən ibarətdir və daha qısa saxlama müddəti ola bilər. Qarışıq içkilər (məsələn, südlü çay, ətirli süd və ya içməyə hazır qəhvə) raf ömrünü uzatmağa kömək edən maddələrdən faydalana bilər.